Op diverse plaatsen in Europa broeden de gierzwaluwen niet (of niet alleen) in huizen en gebouwen maar in boomholten. Roger & Fossé (2001) beschreven het broeden in bomen in het Franse département Maine et Loire. In bepaalde deelstaten van Duitsland worden broedende gierzwaluwen in gezien als indicatorsoort voor een hoge natuurlijke kwaliteit van bossen (zie Wortelboer, 2015 en de verwijzingen daarin). Meer recent heeft Prampart (2019) een overzicht gegeven van broedgevallen in bomen in Europa, deels gebaseerd op oude literatuur (zie kaartje hiernaast).
Verspreiding van boombroedende gierzwaluwen in Europe. Bron: Prampart, 2019.
In Nederland heeft schrijver dezes (Rick Wortelboer) in Doorn twee gierzwaluwen zien invliegen in een hol van een specht boven in een grove den. Een broedgeval is niet geconstateerd. Broedgevallen in boomholten in Nederland zijn niet bekend.
In Kroatië broeden vale gierzwaluwen in holtes in palmen aan de kust op de boulevard van Makarska (waarneming Rick Wortelboer).
In Lapland (o.a. in Hakkas, Zweden) waren gierzwaluwen eveneens gewend aan broeden in bomen. Bij gebrek aan natuurlijke holen in oude bomen tegenwoordig, worden nestkasten van berkenstammen in bomen opgehangen waar de gierzwaluwen nu in broeden (zie foto hiernaast). Zo was het ooit. Inmiddels is Zweden een dunne-bomen-land geworden omdat alle bossen aangeplant en omgehakt worden voor papier en multiplex. Er zijn in Lapland dus geen oude spechtenholen dus meer beschikbaar voor gierwaluwen om in te broeden. Alleen in sommige natuurgebieden en in tuinen en parken vind je nog dikkere bomen met holten.
Nestkasten van berkenstammen voor gierzwaluwen in een boom in Hakkas, Zweeds Lapland. Bron: http://canmovefieldblog.blogspot.com/2011/07/migrating-swifts-in-swedish-lapland.html
In Nederland is een geval bekend uit Breezand waar al 15 jaar gierzwaluwen broeden in nestkasten in bomen. (zie foto’s hieronder)
Bronnen:
- Prampart, A., 2019. La nidification arboricole du Martinet noir Apus apus en France et ailleurs. [Het broeden van gierzwaluwen in boomholtes in Europa] Ornithos, 26 (3) : 130-140.
- Roger T. & A. Fossé 2001. Nidifications arboricole et rupestre du Martinet noir Apus apus en Maine-et-Loire. Crex 2001 : 21-29.
- Wortelboer, R., 2015. Gierzwaluwen nader bekeken: 10 jaar waarnemingen met camera’s bij nesten. Limosa 88 (2015): 57-73. (zie hier)
Jonge Gierzwaluwen in nestkast in boom in Breezand, Nederland.
