Nestkasten
Nestkasten zijn ideale beschermingsmiddelen voor gierzwaluwen. Zij kunnen daar worden toegepast waar nestgelegenheden zijn verdwenen. Of gewoon om nestplekken te creëren. Het blijft toch leuk om de natuur bij je huis te halen.
Typen gierzwaluw nestkasten
Er zijn vele verschillende typen nestkasten voor Gierzwaluwen. Dit komt niet alleen doordat vele Gierzwaluw-liefhebbers ook fervente knutselaars zijn, maar ook doordat een ander gebouw of positie aan het huis uitnodigt voor een ander type nestkast. Zie ook: Nestgelegenheid voor Gierzwaluwen
Sommigen denken dat een nestkast zo veel mogelijk op de stenen muur moet lijken, terwijl anderen gaan voor de recht-toe-recht-aan schoenendoos. Met andere woorden: keuze te over. Hieronder ziet u een overzicht van verschillende type nestkasten.
Hoogte
Hoewel er berichten zijn van gierzwaluwen die op 2 meter hoogte broeden en zelfs van een paartje dat op 1 meter hoogte broedt, is het advies de kasten zo hoog mogelijk op te hangen. Volwassen en fitte gierzwaluwen zullen misschien in staat zijn om zo’n laag geplaatste nestkast te verlaten maar het risico dat een kat een gierzwaluw te pakken krijgt, is veel kleiner bij hogere nestplaatsen. Bovendien gebruiken ze de hoogte om zich te laten vallen en zo snelheid te maken waardoor ze bij het wegvliegen minder gemakkelijk gegrepen kunnen worden door roofvogels. Ons advies is om de kasten op minimaal 3 m of hoger op te hangen.
Windrichting
Hang de nestkast het liefst op het noorden of het oosten. Op andere windrichtingen kan ook, maar alleen als er een voldoende grote overstek is (zoals een brede dakgoot). Het is belangrijk dat de nestkasten in de zomer overdag niet in de volle zon komen te hangen.
Aanvliegroute
Hang de nestkast zo op, dat gierzwaluwen er gemakkelijk naartoe en weer vandaan kunnen vliegen. Ook hierbij geldt dat er weliswaar gierzwaluwnesten op de onmogelijkste plekjes (die ook nog eens lastig aan te vliegen zijn) gevonden worden, maar dat een nieuwe nestplaats die gemakkelijk aan te vliegen is, eerder gevonden wordt. Gierzwaluwen maken soms wel honderden oefenvluchten naar een nieuwe nestplaats, om de aanvliegroute goed te leren kennen en om er zeker van te zijn dat ook de wegvliegroute veilig is. Dus een aanvliegroute zonder grote obstakels zoals bomen, zonder auto’s die er nu eens niet en dan weer wel staan, en zonder ramen die naast de nestkast of direct eronder in de zomer wijd open gezet worden.
Afmetingen van een gierzwaluw nestkast
Gierzwaluwen kunnen zich in de onmogelijkste plekken wringen. Grotere invlieggaten in gemakkelijk aanvliegbare plekken worden ook gebruikt door andere holenbroeders, zoals de huismus en spreeuw. Dat hoeft geen probleem te zijn want het in- en uitvliegen van deze vogels kan worden opgemerkt door zoekende gierzwaluwen en ze zo de weg wijzen naar nieuwe nestgelegenheid. Gierzwaluwen weten mussen en spreeuwen te verdringen, of ze gaan pas de nestkast in als de jongen van mussen en spreeuwen uitgevlogen zijn. Wij gebruiken kasten in verschillende modellen (zie hierboven), maar over het algemeen zijn de maten van het bodemoppervlak tussen ca. 30 en 40 cm lang en tussen 15 en 25 cm breed, de hoogte bedraagt meestal tussen 12 en 20 cm.
Werktekeningen gierzwaluw nestkasten
Hieronder treft u een opsomming van plekken om gierzwaluwnestkasten op te hangen en de typen nestkasten die daar het meest geschikt voor zijn. Dit zijn basismodellen die u aan uw eigen situatie kunt aanpassen, zolang de minimale afmetingen maar gewaarborgd blijven.
Nestkasten voor op verschillende plaatsen
Hieronder een overzicht van nestkasten gerangschikt naar de plaats waar ze ophangen kunnen worden, c.q. geschikt voor zijn:
- Onder dakgoot of horizontale dakrand
- Aan kale muur
- Onder schuine dakrand
- In de nok
- Observatiekasten voor inbouw
- En dan nog dit…
Nestkasten voor onder dakgoot of horizontale dakrand
Onder een dakgoot of dakrand hangt een nestkast beschut en grotendeels in de schaduw. als de overstek groot genoeg is dan is een zuidmuur ook mogelijk. Zorg wel dat plat gedeelte van de nestkast altijd geheel onder de overstek valt. Een kleine afstand tussen overstek en dakje van de nestkast (1 cm) wordt aangeraden. Tip: hang de nestkast bij een hoek van het huis/gebouw en/of naast een regenpijp.
Nestkasten voor aan kale muur
Voor aan een kale muur is het belangrijk dat de nestkast overdag in de schaduw hangt en dat het dak van de nestkast heel schuin is zodat het water eraf loopt en er geen vogels op de nestkast kunnen gaan zitten. Hang nestkasten zo mogelijk toch onder een overstekende rand.
Nestkasten voor onder schuine dakrand
Een schuine dakrand vereist maatwerk. Het is belangrijk dat de bodem van de nestkast horizontaal loopt. Omdat daken verschillende hellingshoeken hebben, moeten de afmetingen aan het dak worden aangepast.
Hieronder worden enkele voorbeelden gegeven.
bij
Nestkasten voor in een nok
Een nestkast voor in de nok vereist maatwerk. Het is belangrijk dat de bodem van de nestkast horizontaal loopt. Omdat daken verschillende hellingshoeken hebben, moeten de afmetingen aan het dak worden aangepast.
Hieronder worden enkele voorbeelden gegeven.
Observatiekasten voor inbouw
Om gierzwaluwen te observeren kunnen aan de binnenzijde van een gebouw nestkasten worden aangebracht.
Hieronder enkele voorbeelden.
En dan nog dit…
Dan denk je dat je alles in regeltjes hebt kunnen vangen, zul je net zien dat de gierzwaluwen er toch weer anders over denken. Hieronder voorbeelden van geslaagde nestgelegenheid voor gierzwaluwen. Het type nestkast en de plaats lijken soms wat minder van belang te zijn dan de aanwezigheid van reeds bezette nestkasten. Meer voorbeelden? Stuur ze op naar info@gierzwaluw.knnv.nl.
In Arcen aan de Maas heeft Harm Peeters bedacht dat een nestkast er zo min mogelijk uit moet zien als een nestkast. Hij heeft ze verschillende vormen gegeven, net zoals het aan zijn huis paste, met een steenstructuur om ze minder te laten opvallen. Zeer succesvol, een lust voor oog en oor in het broedseizoen.
In Dedemsvaart heeft Johan Tinholt gedurende een aantal jaren een grote verscheidenheid aan nestkasten aan zijn huis verzameld. Elk jaar broeden er vele paartjes gierzwaluwen.
In Amersfoort hebben Marjo en Fred van der Lelie een bonte verzameling nestkasten in de nok van hun huis gehangen. Samen met de meer traditionele nokkast hiertegenover bij de buren, zijn de nestkasten elk jaar allemaal bezet. De nummering van de nestkasten op de foto geeft de volgorde aan waarin de nestkasten in de loop van de jaren zijn opgehangen.
